De kerstdagen zitten erop, de dagen gaan lengen en het wordt tijd om de kerstboom af te tuigen en langs de weg te leggen voor de ophaaldienst. Bij ons in het dorp liggen de straten nu dus vol met afgedankte kerstbomen die binnenkort de versnipperaar in gaan. Maar wist je dat je leuke gebruiksvoorwerpen kunt maken van die oude kerstboom? En het mooie is, dat je het hout al hebt, óf het nu op straat kunt scoren! Uit het topje van de kerstboom kun je een hele leuke garde maken, zoals dat al eeuwen wordt gedaan. In elk openluchtmuseum in Scandinavië vind je wel een paar voorbeelden. In deze blog leg ik je uit hoe je zo’n garde kunt maken van een sparrentop.

vier gardes met verschillende soorten handvatten en gedraaide garde.

Slagroomkloppers van sparretop

Wat heb je nodig

Een zaag
Scherp houtsnijmes zoals de mora 120 of 106
Touw
Eventueel een snoeischaar
Een kerstboom
Een oude pan om het hout te koken
Optioneel: pitriet of sparrenwortel i.p.v. touw

Het oogsten van je materiaal

We gebruiken de top van de kersboom. Je garde zit daar namelijk al ondersteboven in. We gebruiken het deel met de eerste zijtakken onder de piek tot aan de tweede laag zijtakken daaronder. Zaag de piek eruit en laat boven de eerste zijtakken een paar centimeter van de piek staan.

Er komt namelijk best wat spanning op het hout te staan als we straks de takken gaan buigen. Rondhout heeft de neiging om in te scheuren tijdens het drogen. Het laten staan van dat extra hout voorkomt droog- of spanningsscheuren

Zaag het bovenste deel van de piek af, laat een klein stukje zitten

Zaag daarna vlak boven de tweede laag zijtakken de stam af. Ga je niet gelijk aan het werk met je klopper buig dan de zijtakken alvast voorzichtig langs de stam naar beneden. Je buigt de takken dus richting de onderkant van de voormalige stam. Doe dit echt met beleid en forceer ze niet, want anders breken de zijtakken. Leg de zijtakken netjes langs de stam en bind ze vast met een stukje van het touw. Op deze manier komt de klopper alvast wat in vorm en is deze compacter als je ‘m wil bewaren of koken in de pan.

Buig voorzichtig de zijtakken naar beneden richting de onderkant van de stam

Schoonmaken van het hout

Schil de bast van de zijtakken en de stam. Doe dit heel voorzichtig, want het is heel makkelijk om de zijtakken door te snijden. Heb je een verse kerstboom, dan kun je de bast er makkelijk af pellen. Snij voorzichtig, niet te diep, een snee langs de onderkant van de takken en langs de stam en pel de bast eraf. Dit is de meest veilige optie om de bast en naaldjes eraf te halen. Wat je nu aan het doen bent is het meeste werk van het maken van de klopper. Door de harsen in naaldhout is het een plakkerig karweitje. Let op dat je het dus doet op een plek die vies mag worden of die je makkelijk schoon kunt maken (hars lost goed op in alcohol of olie).

Bij een oude droge top kan het helpen om voor het schillen de klopper even te koken. Hierdoor laten de naalden en bast gemakkelijker los. In naaldhout zit veel hars, deze lost op tijdens het koken. Gebruik dus het liefst een oude pan, want de hars is er moeilijk af te wassen. Ben je klaar met schillen maak dan ook gelijk je mes schoon met warm water en droog deze goed af. Behandel je mes met een niet-drogende olie om de resterende hars op te lossen en roesten te voorkomen.

Besteed aandacht aan het schoonmaken van het hout en zorg dat alle bast en cambium, het zachte laagje onder de bast, eraf is. Dit gaat later in het proces namelijk veel moeilijker en bovendien kan je er niet meer goed bij.

Het vormen van de klopper

Kook de tak een kwartiertje in een pan met ruim water (doe dat in een oude pan als je niet van schoonmaken houdt, want de hars is een hardnekkig goedje). Hierdoor worden de takken buigzamer en lossen de harsen op. Buig beetje bij beetje de takken naar de gewenste vorm. Bind dan de takken stevig bij elkaar en laat het geheel drogen. De takken hebben de neiging om weer wat los te schuiven. Daarom laat ik de garde vaak drogen in een grote mok, die houdt de takken mooi op zijn plaats. Dat is gelijk een mooie maat voor de klopper.

Verwijder ook de binnenbast (het cambium)

Afwerken

Laat de klopper een aantal dagen langzaam aan de lucht drogen. Bind nu de zijtakken strak vast met touw en snij de zijtakken iets onder het touw af. Zaag nu het restje van de voormalige piek af en snijd het stompje in een klein puntje. Daar kan je klopper namelijk ook prima op draaien bij het mixen in een kom. Zaag ook een stukje van het uiteinde van het handvat als hier droogscheuren inzitten.

Wil je een luxe afwerking van je klopper dan kan je ervoor kiezen om, na het drogen, het touw te vervangen door sparrenwortel of pitriet. Ook kun je nog een versiering in je handvat snijden.

Nu heeft je kerstboom een tweede leven en is je klopper klaar voor gebruik!