Op het vorige Nederlandse Lepelfeest werd ik gevraagd om een workshop over de zaklepel te geven. Daarvoor ontwierp ik de lepel in deze blog. In deze blog lees je meer over deze zaklepel en kun je bovendien een gratis PDF-sjabloon downloaden om hem zelf ook eens te gaan maken. Heel veel snijplezier en pas op je vingers!
No ‘new kid on the block’
De ‘Pocket Spoon’ zoals wij lepelsnijders ‘m kennen is het geesteskind van JoJo Wood. Hij is bedoeld als middel om afval te verminderen. Het idee is dat je deze lepel altijd bij je hebt om zo minder wegwerpbestek te verbruiken. Eerst ging het vooral om het plastic bestek (dat inmiddels verboden is), maar ook de houten fabrieksmatig geproduceerde variant is en blijft een wegwerpartikel. Jojo maakte speciaal voor de ‘Pocket Spoon’ een eigen website, waarop ze ook een sjabloon heeft staan waarmee de lepelsnijders onder ons zelf aan de slag kunnen. Het concept sprak veel makers aan en inmiddels kennen we de zaklepel in vele vormen én maten!
Eigenlijk is het idee van de zaklepel al eeuwenoud. Seizoenarbeiders die van boerderij naar boerderij trokken hadden vaak als enige bezit de kleding die ze droegen en een houten lepel. Traden ze in dienst dan hingen ze hun lepel in het lepelrek. Namen ze ontslag, dan haalden ze symbolisch hun lepel uit het rek om te laten zien dat ze verder gingen.
Nieuw is het idee van een compacte meeneemlepel dus zeker niet. Zelfs niet in deze tijd, van de lichtgewicht kampeeruitrustingen. Hoewel deze kampeerlepels meestal van plastic, titanium of RVS zijn, is de houten lepel toch vaak lichter dan zijn titanium rivaal.
Het ontwerp van de zaklepel
Wil je een kleine lepel maken die ook nog eens tegen een stootje moet kunnen, dan zijn er een paar dingen waarmee je rekening moet houden. Bij het ontwerpen van deze zaklepel heb ik ervoor gekozen om hem klein genoeg te maken zodat hij ook echt comfortabel in je zak of tas past.
Functioneel
Bij zo’n kleine lepel is functionaliteit de uitdaging. Wil je de zaklepel ook echt blijven gebruiken, dan moet deze makkelijk eten. De kom moet dus voldoende volume hebben en alle soorten eten kunnen opscheppen. Ook een soepje. Bij extreem korte stelen zoals bij dit ontwerp zie je dat de lepel eigenlijk alleen uit de kromming van de kom naar de steel bestaat.
Verhoudingen
De tweede uitdaging zijn de verhoudingen. Hoe kleiner de lepel, hoe sneller een ontwerp popperig wordt. Mijn ervaring is dat de verhouding 1:1 (kom:steel) goed werkt bij kortere stelen.
Kromming vs stevigheid
De derde uitdaging is het maken van een sterke lepel. Zeker als je de lepel uit recht hout maakt. Dan kan het namelijk gebeuren dat de overgang van de steel naar de kom te zwak wordt door de nerfrichting van je hout. Om de vorm dus robuust genoeg te maken laat ik bewust een diepe kiel staan die een aardig eind doorloopt in de steel. Laat je deze kiel ook nog eens wat rond van vorm, dan wordt de lepel oersterk.
En tot slot kom ik zoals altijd in mijn workshops toch weer terug op vorm volgt functie. In de steel zit daarom een kleine uitsparing om die paar vingers net wat extra grip te geven op het korte handvat.
Versieren
Een lepeltje wordt natuurlijk nog persoonlijker als je er een versiering op maakt. Op hetzelfde Lepelfeest waar ik deze lepel voor het eerst met cursisten gemaakt heb, gaf ik ook een workshop over de kerfsnedetechniek (chip carving). Op het sjabloon vind je een suggestie over hoe je dat zou kunnen aanpakken. Maar maak vooral je eigen variatie!
Gratis sjabloon
Wil je deze lepel ook eens zelf maken? Dan kan je het sjabloon hieronder downloaden en uitprinten. Gratis en voor niks, al vind ik het natuurlijk leuk als je je inschrijft voor mijn nieuwsbrief, maar dat hoeft niet.
Heb je de smaak te pakken en wil je een duurzamer sjabloon? Dan is het sjabloon ook verkrijgbaar in de webshop. Daarbij zit ook het zijprofiel, zodat je kunt bepalen hoeveel crank/kromming je in je lepel maakt.
