Blog – Het boek Karvsnitt door Jögge Sundqvist

De Zweedse Jögge Sundqvist heeft enige tijd geleden het langverwachte boek Karvsnitt uitgebracht over de kerfsnedetechniek en andere decoratietechnieken. Nu alleen nog in het Zweeds (update: inmiddels ook vertaald in het Engels!!), maar ik heb het alvast voor je gelezen, zodat je alvast weet of de op handen zijnde vertaalde versie iets voor jou is.

Karvsnitt – gekerfde patronen in handgemaakte gebruiksvoorwerpen van hout

Over Jögge (spreek uit Juggûh)

Jögge Sundqvist is de zoon van de legendarische Wille Sundqvist en ook hij is inmiddels wereldberoemd als professioneel ambachtelijk houtbewerker. Van zijn vader leerde hij vanaf 4-jarige leeftijd het werken met de bijl en het mes. Vaardigheden die de basis zouden worden van zijn verdere professionele loopbaan. Eerst deeltijd (vanaf 1985) en vanaf 1999 te stopte hij als professioneel rockmuzikant en werd voltijd ambachtsman. Jögge is ook wel bekend onder zijn alter ego ‘Surolle’ (wat zoveel betekent als zure oude man). Hij werkt uitsluitend met handgereedschappen. Hij vindt zijn inspiratie in de zelfvoorzienende ‘boeren’ ambachten (slöjd) en de volkskunst uit de 17^e en 18^e eeuw.

Jögge is bekend van zijn mooie, kleurrijke beelden zowel binnen als in de natuur, meubels en gebruiksobjecten zoals lepels. Zijn werk is onder meer aangekocht door het Nordiska Museet, Statens Konstråd en Swedavia Umeå Airport en is vaak te zien in tentoonstellingen en beloond met beurzen en prijzen. Jögge heeft meegewerkt aan verschillende programma’s op TV, films en radioprogramma’s, geeft lezingen en voorstellingen en heeft verschillende artikelen en boeken geschreven over ‘slöjd’. Vanuit zijn hoedanigheid als Morakniv ambassadeur nam hij verschillende instructievideo’s op over mestechnieken. En tijdens de coronapandemie gaf hij ook live workshops op afstand (undervis på distance). Kortom een zeer indrukwekkend CV voortkomend uit een levenslange achtergrond in slöjd en media.

Zijn vorige boeken waren Tälje för kök och trädgård (snijden voor keuken en tuin) en Slöjda i trä/Sloyd in Wood (ambacht in hout). Zijn nieuwste boek is nu Karvsnitt, Skära mönster i täljda föremål (houtsnijwerk, het snijden van patronen in handgemaakte gebruiksvoorwerpen). Dit boek is op dit moment alleen nog in het Zweeds te koop en die versie heb ik gekocht en gelezen.

Over het boek

In het boek ‘praat’ Jögge over de oude traditie van het decoreren van gebruiksvoorwerpen en wat het doel ervan was. Wat betekenden deze symbolen voor de mens van vroeger en wat betekent deze oude traditie voor hem in het hier en nu.

Er is uitgebreid aandacht voor gereedschap en het onderhoud ervan, het materiaal, de decoratietechnieken en de daarbij behorende mesgrepen. Hij behandelt de drie soorten decoratieve methoden die van oudsher werden toegepast op gebruiksvoorwerpen. Verven, kolrosen en de kerfsneetechniek (waaronder ook gutswerk). Naast de techniek van het snijden is er aandacht voor het tekenen en samenstellen van patronen.

Deze focus op het decoreren van gebruiksvoorwerpen met traditionele technieken, gecombineerd met aandacht voor de betekenis en zingeving onderscheidt het boek van andere boeken over decoratief houtsnijwerk.  Je kijkt hierna gegarandeerd met heel andere ogen naar gedecoreerde houten dozen en voorwerpen in het museum.

Voor wie zin heeft om gelijk aan de slag te gaan, staan er een aantal projecten in het boek beschreven, waarbij je de verschillende technieken zelf kunt toepassen. Het boek sluit af met een kort hoofdstuk over kunstenaarschap in ambacht. Kortom: het is een heel compleet boek. Niet alleen over de decoratietechnieken, maar ook over alles daaromheen.

Visueel prikkelend

Door het hele boek staan prachtige foto’s met voorbeelden van houtsnijwerk op oude gebruiksvoorwerpen. Afgewisseld met hierop geïnspireerde ontwerpen van Jögge, gesneden in zijn vrije en kleurrijke stijl. Vele tekeningen brengen in beeld wat er in de tekst wordt uitgelegd. Bijvoorbeeld de stand van de hand bij een mesgreep met daarbij de richting van de snijbeweging. Of de beweging die de elleboog maakt tijdens het snijden van ronde vormen.

Opvallend is bijvoorbeeld de kleurrijke manier waarop Jögge het snijden van de driehoekjes (kerfsneetechniek) illustreert. In plaats van de gebruikelijke zwartwit tekeningen met stippellijnen kiest hij voor kleuren die de haakse sneden en de schuine sneden aangeven. Door middel van schaduwen zie je de vorm en het diepste punt van het patroon. Erg duidelijk voor wie het zelf wil proberen.

Dit alles bij elkaar zorgt voor een kleurrijk en vrolijk boek waarin stap voor stap het proces helder wordt uitgelegd aangevuld met duidelijke en overzichtelijke voorbeelden en projecten om direct mee aan de slag te gaan.

De projecten

De projecten zijn een combinatie van klassiekers zoals een foedraal voor een mes, het lepelrek, krimppot en boekfoedraal, waarin het liedboek in werd meegenomen naar de kerk. Maar er zijn ook ‘modernere’ projecten zoals een telefoonstandaard. Ook  zijn ertijdloze voorwerpen zoals bordjes met tegelwijsheden en een sieradendoosje. Verder vind je nog een ruggenkrabber en een haarkam. Ook keukengerei ontbreekt niet: een spaghettivork en het versieren van een (opschep)lepel. Ook is er een project om een brood- of aardappelspies te maken en uiteraard is er ook de broodplank. Andere projecten zijn het ‘pimpen’ van je mesheft en het maken van sleutelhangers.

Conclusie

Het is een speels, kleurrijk, veelzijdig en volledig boek over het decoreren van houten gebruiksvoorwerpen met traditionele technieken zoals kerfsnijden, gutswerk, kolrosen en verven. In de projecten komen ook veel andere oude en traditionele technieken langs. Denk aan het maken van een krimppot, doosjes en foedralen. Het is een compleet boek dat niet alleen ingaat op de techniek zelf, maar ook op de historische achtergrond en mogelijke betekenis van de symboliek. Dit boek verbindt je met het verleden en zet je in het heden met mooie projecten en een visie over kunstenaarschap in ambacht. Het boek is nu nog alleen in het Zweeds te koop. Gelukkig heeft Jögge Sundqvist me laten weten dat het boek binnenkort ook in het Duits en Engels verschijnt. Dat is goed nieuws voor iedereen die hout snijdt, want het boek is het lezen zeker waard!

Meer informatie

Vind je op de website van Jögge Sundqvist: www.surolle.se

Misschien ook interessant voor jou:

In de webshop: