Toen ik een kleine tien jaar geleden begon met lepelsnijden moest ik het wiel zelf uitvinden. Om een voorbeeld van een goede lepel te zien keek ik veel in (Zweedse) musea. Ook kocht ik wel eens een lepel van iemand die er heel goed in was. Nu met de vlucht van de social media, is informatie veel makkelijker te delen en te vinden. Het aantal lepelsnijders neemt toe en daarmee komen er steeds meer specialistische gereedschappen of hulpmiddelen beschikbaar. Een voorbeeld hiervan zijn lepelsjablonen. Dé trend van 2020. Tijd dus om eens dieper op dit onderwerp in te gaan. In deze blog zet ik de voor- en nadelen van sjablonen voor je op een rij.
In deze blog zet ik de voor- en nadelen van sjablonen voor je op een rij.
Over de zin en onzin van sjablonen lopen de meningen flink uiteen in de lepelscene. Deze blog is gebaseerd op mijn eigen ervaringen met sjablonen en is doorspekt van een flinke dosis eigen mening. En ik ben uiteraard ook heel benieuwd hoe jij er over denkt!
Lepelsjablonen zijn hot hot hot!
Sjablonen lijken hét nieuwe mode-item te zijn in de wereld van het lepelsnijden. Maar ze zijn ook controversieel. Ze hebben voor- en tegenstanders. Maar dat lepelsjablonen hot zijn, blijkt wel uit het feit dat ze steeds meer worden aangeboden. Zowel gratis als te koop. Zo heeft de Rise Up and Carve de maandelijke challenges met als afsluitend evenement een ‘show and tell’. Ook de Spooncrank verkoopt steeds meer verschillende modellen. Met als klapstuk ‘the book of spoon templates vol. 1’. Waarin dé kenmerkende ontwerpen zijn opgenomen van ‘bekende’ lepelsnijders
Voor- en tegenstanders
De één ziet het sjabloon als een inperking van creativiteit, een beperking van de organische ontwikkeling in je ontwerpen en een struikelblok in het trainen van je motorische vaardigheden en geheugen. De ander ziet in sjablonen dé mogelijkheid om zich te verdiepen in een ‘nieuw’ model. Een model met vormen en technieken die je zelf niet van nature gebruikt. Een uitdaging dus om je eens lekker in vast te bijten en jezelf verder te ontwikkelen. Zelf ben ik van mening dat er binnen een lepelsjabloon nog heel veel ruimte is voor eigen inbreng en creativiteit.
Repliceerbaarheid van vorm
Ik vind lepelsjablonen, in het bijzonder wanneer gebruikt door één en dezelfde lepelsnijder, een heel handig hulpmiddel bij het snijden van ‘dezelfde’ lepel. Denk hierbij aan het snijden van productielepels of een set voor de bestekla. Zelf gebruik ik ze om die reden regelmatig. Zeker wanneer ik een lepel heb gesneden waar ik zeer tevreden over ben maak ik er, voordat de lepel naar zijn nieuwe huis gaat, een sjabloon van om hem nog eens vaker te kunnen maken. Door het gebruik van een sjabloon kan ik lastigere patronen snel en accuraat overbrengen op de lepel. Daardoor kan ik die specifieke vorm dus vaker en sneller snijden. Snel herhalen van eenzelfde vorm of techniek betekent dat je sneller leert en ook sneller je motorische geheugen traint.
Variatie op een thema
Dat een bepaalde vorm (makkelijk) te herhalen is, wil nog niet zeggen dat het ontwerp zich niet ontwikkelt of altijd hetzelfde wordt. Al is het maar omdat het hout zelf een organisch materiaal is. Hout is dus niet zo voorspelbaar en gelijkmatig als we soms zouden willen. Vaak zit er toch een inclusie of noest verborgen, waardoor je het ontwerp iets moet aanpassen. Maar los van wat het hout bepaalt, pas ik toch regelmatig mijn sjablonen aan. Simpelweg omdat mijn ideeën over de ‘perfecte’ vorm of verhouding veranderd zijn. Maar ook binnen een sjabloon varieer ik met vorm en uiterlijk. De ene keer is het de uitdaging is om een set ‘dezelfde’ lepels te maken. Een andere keer is de uitdaging juist om een set lepels te maken die duidelijk bij elkaar horen en waarbij elke lepel toch uniek is. Door te spelen met het zijprofiel, microdetails (micro finials), facettering, reliëfsnijden, kerfsnedes, kolrosing en andere afwerk -en decoratietechnieken kun je binnen een sjabloon toch heel veel verschillende unieke lepels maken.
Wanneer géén sjabloon?
Wil je een organische lepel snijden, waarbij de nerfrichting van het hout bepalend is voor de vorm, dan vind ik een sjabloon eerder een beperking dan een hulpmiddel. In die gevallen gebruik ik soms toch een sjabloon, waarbij ik vervolgens met hand de lijnen aanpas aan het hout. Maar over het algemeen vind ik dat je in deze gevallen een veel sterker en sprekender ontwerp krijgt door direct op het hout te tekenen. Of zelfs door helemaal niet te tekenen en de lepel zó uit het hout te bevrijden.
Andere typen lepelsjablonen
De tot nu toe besproken lepelsjablonen zijn eigenlijk allemaal sjablonen waarbij het profiel (in ieder geval van het vooraanzicht) bepaald zijn. Een andere manier om sjablonen te gebruiken is voor het maken van een tussenvorm van mootje naar ruwe lepelvorm. Een plak of snee hout als het ware, bedoeld om zoveel mogelijk hout te kunnen invriezen of sealen voor later gebruik. Op deze manier heb je altijd hout op voorraad, waarbij je een groot (ik wil niet zeggen onbeperkt) aantal verschillende lepels kunt snijden naar inzicht of behoefte van dat moment. Het is best frustrerend om een ruwe lepel te ontdooien en erachter te komen dat je tegenwoordig toch net iets anders te werk gaat. Dan is het jammer om te ontdekken dat uit je ruwe lepel deze vorm niet meer gesneden kan worden. Omdat de hoek niet meer aan te passen is of omdat de ruwe vorm op bepaalde punten te dun of smal is.
De plak of snee is over het algemeen een vorm waarmee je nog wel teruggaat naar het hakblok. Deze is dus nog niet snijklaar, tenzij je zin hebt in een workout, en daardoor kun je er nog alle kanten mee op. Tot slot kun je ook sjablonen gebruiken voor details of afwerking, Bijvoorbeeld om te varieren met de vorm van de kom, het optekenen van hulplijnen voor kerfneedes of kolrossing om een voorbeeld te nomen.
Zelf lepelsjablonen maken
Wie het leuk vind om zijn eigen lepels om te zetten in een sjabloon hoeft geen goede digitale tekenaar te zijn of over een laser-of 3D-printer te beschikken. Teken je normaal gesproken je lepels uit de losse hand op je mootje hout en ben je over een bepaald ontwerp erg tevreden, dan kun je die ook natekenen op papier. Desnoods trek je de lepel over. Voor wie toch graag wat methodischer te werk gaat, kan het helpen om je wat te verdiepen in het tekenen van geometrische vormen met passer en lineaal. Vind je het lastig om de hollingen en bollingen van bijvoorbeeld het handvat te tekenen dan kan een curvenlineaal uitkomst bieden. Deze zijn er in verschillende soorten en maten.
Gratis download
Vind je het leuk om eens een lepel te snijden van een sjabloon, dan vind je hier een gratis download van een van mijn modellen. Ik vind het heel leuk om te zien hoe jij het sjabloon hebt vertaald naar een lepel. Dus haak een keertje aan bij LepelLeut of stuur me een berichtje. Heb je nog vragen over het maken van sjablonen of heb je tips en tops, laat het me weten!