Wie zijn lepels wil decoreren kan kiezen uit vele soorten technieken. Ik deze blog ga ik in op eboniseren, ook wel zwarten genoemd. Wat is het, hoe werkt het en hoe maak je je eigen zwartsel? In deze blog leg ik het je allemaal uit.
Wat is zwarten?
Eboniseren is een techniek die vroeger werd toegepast om goedkope(re) houtsoorten op ebbenhout te laten lijken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de natuurlijke tannine in het hout. De tannine in het hout reageert met ijzer. Dit zie je vaak al als je het verse hout snijdt, er komen dan zwarte vegen op het hout en als je je mes niet gelijk schoonmaakt na het snijden dan tast ook het ijzer aan.
Welke houtsoorten?
Een aantal houtsoorten is van nature rijk aan tannine. Dit zijn eiken, walnoot, kastanje, els en in wat mindere mate ook vlier.
Hoe maak je het?
Het is heel gemakkelijk om zelf zwartsel te maken. Het enige dat je nodig hebt is een glazen pot, schoonmaakazijn en fijne staalwol, bijvoorbeeld staalwol 000. Voor een snel werkend acetaat was je de staalwol eerst met water en zeep. Hiermee los je het beschermende laagje vet op wat de fabrikant erover doet tegen het roesten. Giet de azijn in de glazen pot en doe de staalwol erbij. Zorg ervoor dat het staalwol goed ondergedompeld blijft, anders gaat het roesten. Draai de deksel losjes op de pot en zet hem op een goed geventileerde plek, want in het begin is er gasvorming. Deze gassen moeten kunnen ontsnappen, want anders komt er te veel druk op de pot te staan. Na een dag kun je de vloeistof al gebruiken. Hoe langer je wacht, hoe meer ijzer er oplost en hoe sterker je acetaat wordt. Na een paar weken haal je de staalwol uit de azijn. Wacht totdat het acetaat geen gassen meer vormt voordat je de dop er vast opdraait.
Zwarten en tannine toevoegen
Om je hout zwart te kleuren strijk je simpelweg een laagje van je zwartsel op het hout en wacht totdat de magie zich voltrekt. Wil je een donkerder effect, dan kun je meerdere lagen aanbrengen. Heb je een houtsoort waar van nature weinig tannine inzitten, dan kun je tannine toevoegen. Ik gebruik daarvoor eikenschorspoeder. In dat geval strijk je eerst een of meerdere lagen van je tannineoplossing over het hout. Als het droog is kun je er met het ijzeracetaat overheen. Iedere houtsoort reageert anders, dus het is verstandig om eerst een stukje op een houtsnipper te testen.
Spelen met effecten
Het hout dat zwart verkleurt zit meestal redelijk aan de oppervlakte. Daardoor kun je decoratie toevoegen door bijvoorbeeld gedeeltes weg te snijden of kerfsnedes toe te voegen zodat je het onbehandelde hout weer ziet. Of gedeeltelijk meer tannine toevoegen. Dit geeft interessante effecten.
Als laatste nog een waarschuwing: dit goedje vlekt uiteraard als de beste op vanalles, dus houd het uit de buurt van kinderen, huisdieren en vermijd contact met lichaamsdelen. Pas ook goed op bij de opslag en het gebruik!
