Blog – Het lepelmes: de soorten en snijeigenschappen

Voor de lepelsnijder is er tegenwoordig een grote keuze als je een lepelmes wilt kopen. Maar hoe zit dat nu met die lepelmessen? In deze blog kijken we naar wat een lepelmes precies is, welke vormen en maten er zijn en wat dat betekent voor de snijeigenschappen. In deze blog beperk ik me tot modellen messen die fabrieksmatig worden gemaakt en (makkelijk) te koop zijn.

Wat is een lepelmes?

Een lepelmes is eigenlijk een soort kromgebogen mes. Daardoor staat het snijvlak, in tegenstelling tot bij een beitel of guts, haaks op het handvat. Dat krombuigen kan in verschillende vormen en maten.

Rechts- en linkshandige lepelmessen | Trek- of duwmes

In de basis wordt een lepelmes gebruikt als een trekmes. Met een trekmes maak je een snijbeweging naar jezelf toe in plaats van van je af. Je houdt het mes vast met het snijvlak naar je toe gericht. Met je duim als steunpunt, maak je een knijpende beweging met je hand, waardoor er een snijdende beweging richting je duim ontstaat. Gebruik je als rechtshandige een linkshandig geslepen lepelmes, dan wordt het een duwmes. Je kan dan met de duim(en), op de botte kant van het mes, het mes van je af duwen. Soms is het fijn als je ook met het mes kunt duwen. Bijvoorbeeld bij grotere vormen zoals een opscheplepel of het uithollen van potjes, schalen of drinkmokken. Voor het maken van een eetlepel heb je in principe aan één lepelmes genoeg.

Een dubbelzijdig lepelmes of niet

Er zijn fabrikanten die dubbelzijdig geslepen messen aanbieden, zoals bijvoorbeeld de Mora 162. Je hebt dan twee messen in één. Dat lijkt efficiënt, maar deze messen hebben meestal maar een heel kort bot stukje om met je duim op te duwen. Daardoor zijn er minder snijtechnieken mogelijk. Steunen met je vingers of duim(en) is lastig met zo’n mes. Daarom geef ik zelf voorkeur aan twee losse messen om alle snijtechnieken mogelijk te maken, een links- én een rechtshandige. 

Welke vormen lepelmessen zijn er?

Er zijn 3 vormen messen. Rond (round), open (open) en samengesteld (compound). Bij een rond lepelmes volgt het mes de vorm van de cirkel tot ongeveer de helft. Het lijkt dan ook alsof het mes bijna helemaal rond loopt. Bij het open mes volgt het mes maar een klein deel van de cirkel, waardoor de vorm meer open (plat) is. Bij een samengesteld mes, de naam zegt het eigenlijk al, zijn deze twee vormen gecombineerd. De open vorm eindigt dan in een ronde vorm (denk aan een Fibonacci-cirkel).

Maten lepelmessen

De 3 vormen lepelmessen zijn er van klein tot groot. Sommige fabrikanten zullen maar 1 model maken in 1 maat, anderen maken meerdere vormen en maten. Per fabrikant kan de vorm en maat van deze 3 vormen net iets anders zijn. Dit zijn vaak kleine verschillen. De voornaamste verschillen per fabrikant zijn vaak de prijs, staalkwaliteit en verkrijgbaarheid.

Wat snij je met welke vorm of maat lepelmes?

Je krijgt het beste resultaat als je mes de vorm en maat heeft van de uitholling die je wilt snijden. Dus voor een klein rond koffieschepje gebruik je voor het gladste snijresultaat een klein rond lepelmes. Voor een eetlepel gebruik je een grotere open of samengestelde vorm. Gebruik je een een mes met een kleinere diameter dan de uitholling die je snijdt, dan krijg je groeven.

Lepelmessen combineren

Nu is het zo dat wegsnijden van bredere, dunnere repen met een met een groot mes zwaarder is voor de handen dan het wegsnijden van smallere, dikkere repen met een kleiner mes. Daarom kiezen sommige lepelsnijders ervoor om het grove uitholwerk met een kleiner mes te doen en de laatste paar sneden met het grotere mes voor een mooi glad resultaat. Zeker als je veel snijdt kan dit heel fijn zijn, omdat de belasting op de handen dan minder groot is.

Spelen met de eigenschappen

Je kan met een lepelmes ook interessante decoratieve effecten bereiken. Je kan bijvoorbeeld in een vlakke of holle vorm werken met dieper liggende facetten. Dan snijd je dus met een (kleiner) lepelmes repen weg. Zo trek je sporen die leuke facetten geven. Die kunnen door door schaduwwerking een interessant patroon geven.

Welk mes kan ik nu het beste kopen?

Begin je met (lepel)snijden, dan kun je het beste een iets groter samengesteld mes kopen. Je kan dan meerdere vormen snijden, terwijl je toch een vrij strakke mesafwerking kunt bereiken. Je kan als eerste mes het beste het mes van je voorkeurshand kopen. Dus een rechtshandig mes als je rechtshandig bent, en een linkshandig mes als je linkshandig bent. Je doet jezelf een plezier door een mes te kiezen dat een goede staalkwaliteit heeft. Je krijgt wat dat betreft meestal waarvoor je betaalt. Koop je een heel goedkoop mes, dan kan je verwachten dat het niet lang scherp blijft. En het slijpen van een lepelmes is niemands favoriete hobby… Je kiest dus het best voor een mes met een goede prijs/kwaliteitsverhouding. Een van mijn favoriete beginnersmessen is de goed verkrijgbare Mora164 van het Zweedse Morakniv. Let op dat je een setje koopt waar het beschermhoesje al bij zit. Dat is beter voor je vingers, je mes en ook je portemonnee…

In de webshop

Meer weten over welke gereedschappen je nodig hebt voor lepelsnijden? Lees dan ook eens deze blog.